Heb jij je wel eens afgevraagd waarom je bepaalde keuzes maakt, bepaalde gedachtes en gevoelens hebt?Voor het antwoord op deze vraag ga ik je in deze blog uitleg geven over onze hersenen, want daar ligt het antwoord. De hersenen zijn het meest ingewikkelde deel van de mens. Tientallen miljarden zenuwcellen (neuronen) staan met elkaar in verbinding en zijn verantwoordelijk voor alles wat je denkt, doet, voelt en gelooft.Verschillende hersengebieden.Hersenstam ook wel reptielenbrein (onderin schedel): is de verbinding tussen kleine en grote hersenen en ruggenmerg en geeft signalen door. (HAGEDIS)Kleine Hersenen (cerebellum) (achter hersenstam)Grote hersenen (cerebrum): grootste deel van onze hersenen bestaande uit linker- en rechterhersenhelft.Hersenschors, neocortex ook wel mensbrein, is vooral bij de mens ontwikkeld.Limbisch systeem, ook wel zoogdierenbrein (AAP)Het zoogdierenbrein vormt samen met het reptielenbrein ons OERbrein. Het oerbrein is het oudste deel van onze hersenen en bepaalt voor 95% je dagelijkse (onbewuste) beslissingen.
Evolutionair gezien is het reptielen brein het oudste hersendeel. Het reguleert primaire instincten zoals voorplanting, overleven, stress en angst.Daarna is het zoogdierenbrein ontwikkeld. Het zorgt voor verwerking van gevoelens en emoties. Het mensbrein is later ontwikkeld en zien we vooral bij de mens. Dit deel is verantwoordelijk voor onze ratio (verstand), logica en creativiteit. Ons bewuste systeem.
Verschillen bewuste systeem (mensbrein) en onbewuste systeem (oerbrein)
Mensbrein (bewust)Oerbrein (onbewust)Kost meer energieKost minder energieWerkt tragerWerkt snelRationele beslissingen, denken, plannen, weloverwogen keuzeNeemt beslissingen niet intelligent: neurale paden maken dat je vanuit instinct op een bepaalde prikkel reageert (reflexmatig, niet bepaald door denken).Vermogen om te leren, kan percepties opslaan die we zelf niet ervaren hebben, overtuigingen (al dan niet waar)Ervaringen opslaan als stimulus-respons zonder effecten op lange termijn te overwegen. Maakt “lijst van mogelijkheden”Knoop doorhakkenReflectie over gegevens die opgeslagen zijn in langetermijngeheugenDenkt in beelden/plaatjesVrije wil: vermogen om voorgeprogrammeerde gedragingen vanuit onderbewuste te doorkruisen.
Conditionering: nieuwe reflexmatige gedragingen. (bij dieren met alleen oerbrein allen instinct als antwoord op een prikkel, geen weloverwogen keuze) Keuzes vanuit ons oerbrein zijn vaak leidend. Hierna verzint onze neocortex er een reden bij om te rechtvaardigen waarom we doen wat we doen. Zelfs als je denkt dat je een intelligente en weloverwogen beslissing neemt, is de kans daarom groot dat in werkelijkheid je reptielenbrein de touwtjes in handen heeft.
Samenwerking bewuste (mensbrein) en onderbewuste systeem (oerbrein):
Ons onderbewuste en bewuste systeem werken met elkaar samen. Hoe beter de balans, hoe beter de samenwerking kan verlopen.Een voorbeeld:Je herinnert je vast nog wel je eerste autorijles. Een inspannende ervaring want je was nog onbekwaam en heel erg bewust bezig met 30 dingen tegelijk. Op de weg letten, gas geven, koppeling indrukken, schakelen, remmen, richting aangeven etc. Na een tijdje word je bekwaam en worden bepaalde handelingen een gewoonte. Je onderbewust neemt dingen over en je rijdt op de automatische piloot.Dit betekent dus dat het reptielenbrein niet altijd de beslissingen voor je neemt. Je kan met je mensbrein invloed uitoefenen en op basis van je ratio een andere beslissing nemen. Je moet je wel bewust zijn van je onbewuste processen. Dus in het voorbeeld van het autorijden. Je was op 2-jarige leeftijd niet bewust van het feit dat je niet kon autorijden. Toen je 14 was werd je bewust van het feit dat je niet kon autorijden en kon je de beslissing nemen bij 16,5-jarige leeftijd rijlessen te gaan nemen.Je reptielenbrein reageert vanuit de evolutie op basisbehoeften, dit wil zeggen het maakt keuzes op basis van de vragen:Is het veilig? (Overleven)Ken ik dit al? (Eenvoud/comfortzone)Is het ingewikkeld? (Hoeveel energie kost het/wat is de beloning)Zodra het antwoord op deze vragen “nee” is kan het reptielenbrein zorgen voor gevoelens van angst, onrust en stress. Hierdoor kan het bijvoorbeeld lastig zijn om nieuwe dingen te ondernemen, het reptielenbrein blijft liever in de veilige “comfortzone”.
Het goede nieuws is dat je met aandacht, kennis en bewustwording je reptielenbrein kunt trainen en her-programmeren. Dit wil zeggen met aandacht, kennis en bewustwording kun je oude gewoontes in het reptielenbrein veranderen. Je vervangt deze oude patronen door nieuwe gewenste gewoontes. Na een tijdje zijn er in je brein nieuwe neurale verbindingen gemaakt en je zult merken dat je sneller en makkelijker deze nieuwe “weg” kiest omdat de oude “weg” inmiddels overwoekerd en minder makkelijker begaanbaar is.
Je kunt met je mensbrein leiding nemen over je oerbrein door bewuste keuzes te maken.
Een voorbeeld: Vanuit de evolutie hebben we als mensen een voorkeur voor zoet. Je oerbrein (hagedis en aap) is gericht op overleving en in de tijd waarin de mens als jager-verzamelaar leefde zorgde o.a. natuurlijk zoet voor overleving. Tegenwoordig kenen we een overvloed aan onnatuurlijk zoet en een overvloed aan verleidingen (bijvoorbeeld in supermarkten, door reclames etc.).Ons brein en onze genen zijn nog niet aangepast op de huidige moderne omgeving en door oeroude instincten maken we verkeerde beslissingen.Daarom is het belangrijk om bewust te zijn van hoe je brein werkt.Ga bijvoorbeeld eens bewust waarnemen hoeveelheid suikers je op een dag tot je neemt.Waarschijnlijk schrik je hiervan. Je voorkeur voor zoet zit opgeslagen in je oerbrein. Je neemt je voor om minder suikers te eten. Om je oude patroon van veel zoetigheid eten te vervangen door een nieuwe gewoonte ga je met je mensbrein andere keuzes maken.Hoe ga je dit doen in je dagelijkse leven?Maak het jezelf moeilijk om op de automatische piloot dat zoete tussendoortje te nemen. Dus bijvoorbeeld:Leg het pak koekjes op een andere plek, zo grijp je niet automatisch naar de “foute keuze” maar geef je jezelf tijd om met je mensbrein na te denken en bewust de gezonde keuze te maken. Als je dit vaak genoeg herhaalt zal de gezonde keuze de nieuwe gewoonte worden.Koop het pak koekjes voorlopig niet meer, zodat je op het moment dat je zin hebt in zoet moet kiezen voor het gezondere alternatief. Let op: dit is alleen bij de start van het veranderen van de gewoonte nodig om je wilskracht te ondersteunen. Uiteindelijk mag je uiteraard ook genieten van iets lekkers. We streven naar 80% gezond, 20% andere dingen (waarbij je dan de keuze maakt voor iets dat je écht lekker vindt).Begin met kleine en makkelijke stappen, maak het haalbaar. Dit is makkelijker vol te houden.Herhaal dagelijks. De eerste (ca) 30 dagen sta je nog bewust stil bij de keuze die je maakt, je maakt met je mensbrein de afweging voor het gezonde alternatief. Je zult merken dat je je energieker gaat voelen en dat het na een aantal dagen makkelijker wordt. Na (ca) 60 dagen heb je de nieuwe gewoonte geïntegreerd. Doordat je je beter voelt ben je gemotiveerd om weer nieuwe stappen te zetten.Wat is de valkuil?Het stemmetje in je hoofd dat je probeert te verleiden “ach, 1 koekje kan geen kwaad”, “ach, ik heb vandaag een rotdag en ik heb het nu even nodig”, “morgen begin ik echt”.Dit zijn de stem van de hagedis (reptielenbrein) en de emotie van de aap (zoogdierenbrein) die je proberen over te halen om toch voor zoet te kiezen.In de eerste fase naar verandering heb je enige wilskracht en doelmatigheid nodig om de verleiding van de hagedis en de aap (oerbrein) te weerstaan.Dus:Als jij de weer eens afvraagt waarom je bepaalde keuzes maakt, bepaalde gedachtes en gevoelens hebt denk dan aan die hagedis en die aap in je brein.Neem leiding met je mensbrein.Koester het aapje en de hagedis. Ze beschermen je en zorgen voor veiligheid.Maar als het nodig is, zeg je “dankjewel aap en hagedis, maar nu neem ik met mijn mensbrein de beslissing over mijn gezondheid. Jullie oeroude beschermingsmechanisme werkt in de huidige moderne leefomgeving op het gebied van leefstijl niet en dus beslis ik nu om betere keuzes te maken”. Heb je een steuntje in de rug nodig, dan kun je altijd een mailtje sturen en help ik je graag op weg!
Lijkt het je leuk om hier verder samen over te brainstormen hoe je dit in je eigen leven kunt toepassen boek dan een gratis kennismakingsgesprek en dan spreek ik je graag verder hierover!